Trận đánh đồn Đại Mỗ
Đồn Đại Mỗ ở xóm Chợ xã Đại Mỗ án ngữ Quốc lộ 70 (Thượng Cát, Hà Đông) nằm ở phía Tây sông Nhuệ trên phòng tuyến II (Chèm- Cầu Diễn- Đại Mỗ) do thực dân Pháp lập ra để bảo vệ Hà Nội. Từ đồn Đại Mỗ quân địch tổ chức lực lượng phối hợp với bọn tề ở các làng quanh vùng để càn quét, khủng bố phong trào kháng chiến ở địa phương.
Tự vệ Hà Nội trên quảng trường Ba Đình ngày 02/9/1945.
Trong năm 1948, ta đã tổ chức hai lần đánh đồn Đại Mỗ nhưng thiếu sự phối hợp chặt chẽ nên chưa thành công. Khu ủy XI quyết tâm tiến công tiêu diệt đồn Đại Mỗ. Lợi dụng địch bắt tăng cường phòng thủ, tuyển thêm quân lính, ta đã đưa các đồng chí Đào Văn Lan, Nguyễn Văn Ngữ (tức Tục), Nguyễn Văn Tĩnh, Nguyễn Xuân Dân, Nguyễn Xuân Tiến ở Đại Mỗ đi lính, có nhiệm vụ phối hợp với các đầu mối của ta đã đưa vào bốt trước đó thành lập các tổ nội ứng bên trong, những lúc tắm dưới sông Nhuệ hoặc ao, chuôm giữa cánh đồng để trao đổi, liên lạc với anh Nguyễn Huy- huyện ủy viên và anh Xuân Tề về tình hình tư tưởng của binh lính, vẽ sơ đồ bố phòng trong đồn, báo cáo kế hoạch hành quân càn quét của chúng…
Tối ngày 8/11/1948, một đơn vị của tiểu đoàn trực thuộc Trung đoàn 48 bộ đội chủ lực từ vùng Quốc Oai vượt sông Đáy qua nhiều làng bị địch kiểm soát tập kết về đền Am (Tây Mỗ) phối hợp với du kích xã Tây Mỗ, Đại Mỗ để tấn công đồn Đại Mỗ. Bên quân ta bố trí bộ đội vây đồn, chặn quân tiếp viện. Theo kế hoạch, lúc 21 giờ, bộ đội và du kích từ bên ngoài nổ súng tấn công, dùng loa kêu gọi binh lính trong đồn hạ súng đầu hàng. Bộ đội ta ở bên ngoài đồn nổ súng được 20 phút thì nội ứng bên trong hành động. Theo ông Đào Văn Lan (nguyên xã đội phó Liên xã Hữu Hưng 1949- 1951) ông cùng 2 người nữa tiêu diệt tên đồn phó. Anh Tục tiêu diệt tên đồn trưởng, anh Vĩnh mở cổng đón bộ đội và du kích vào. Một số anh em khác kèm sát những tên chống phá. Hiệu lệnh tiêu diệt tên đồn trưởng là “anh em bắn cho tin”, cùng lúc chiếm lấy khẩu trung liên và kêu gọi lính “chúng ta muốn sống về với vợ con thì anh em mang súng ra đầu hàng bộ đội, nếu chống lại thì sẽ bị tiêu diệt”.
Bộ đội từ bên ngoài nã đạn vào đồn, tên đồn phó ra lệnh khi có chiến sự xảy ra, ai ở vị trí nào thì phải ở nguyên tại chỗ đó, không được rời vị trí. Hai bên nổ súng khoảng một tiếng, bọn lính trong đồn bắn pháo hiệu gọi pháo binh từ các nơi chi viện, đạn nổ ngoài cánh đồng. ông Lan hô ám hiệu tới lần thứ ba, chờ ánh sáng do pháo hiệu vừa tắt, tên đồn phó đã bắn hết ba băng đạn và quay lại tiếp đạn, ông Lan lao nhanh qua sân sang bên vòm nấp vào bên trong cửa, tên đồn phó thấy có bóng người quay lại hỏi. Ông Lan nổ súng tên đồn phó ngã vật xuống, tiêu diệt xong tên đồn phó ông Lan nhanh chóng quay về chỗ cũ, bọn lính không biết gì. Theo kế hoạch tiếp tục tiêu diệt tên đồn trưởng, nhưng hắn chỉ ở tầng dưới rồi lại lên gác tiếp tục bắn ra ngoài. Hắn liên tục thay đổi vị trí nên đợi lúc hắn quay phía đối diện với ông Lan. Ông giương súng nhằm theo tia lửa đầu nòng nổ liền hai viên đạn, tiếng súng tiểu liên ngừng hẳn. Tổ nội ứng bên trong thống nhất lên trên gác đồn hô to “Bộ đội đang tiến vào đông quá, anh em nên theo tôi”. Tên tay sai đắc lực của đồn trưởng đang sử dụng khẩu tiểu liên tiếp tục bắn ra ngoài, ông Lan nhanh chóng giằng lấy khẩu súng từ tay hắn và kéo xuống tầng hầm. Tổ nội ứng tập hợp binh lính, tập trung vũ khí, phá khóa cổng đồn rồi hô to: Cổng đồn đã mở, mời anh em vào! Bộ đội và du kích tiến vào đồn. Anh Xuân Tề và Nguyễn Huy ôm lấy mọi người tổ nội ứng mừng rỡ.
Chiến thắng đồn Đại Mỗ là một đòn mạnh đánh vào âm mưu của thực dân Pháp “dùng người Việt trị người Việt, lấy chiến tranh nuôi chiến tranh”. Bọn Việt gian vô cùng hoảng sự, một số tên phản động bỏ chạy vào thị xã Hà Đông, một số tên ngả theo cách mạng, bộ máy tề ở một số nơi bị tan rã. Chiến thắng đồn Đại Mỗ làm cho nhân dân vô cùng phấn khởi, càng tích cực tham gia các hoạt động đóng góp cho kháng chiến, đây là trận đánh điển hình của sự phối hợp giữa bộ đội và dân quân du kích địa phương, giữa lực lượng bên trong và bên ngoài, có tiếng vang trong cả nước bởi đã góp phần phối hợp các mặt trận trung du và Liên khu III, không cho địch tập trung rảnh tay đánh các nơi khác, phá bốt Đại Mỗ ta có điều kiện đưa thêm nhiều cán bộ, bộ đội vào Hà Nội.
Nguyễn Tường
