Sức mạnh vươn lên từ truyền thống
QPTĐ-Mỗi khi nhắc tới những trận đánh quyết tử trong 60 ngày đêm giam chân địch giữa lòng Hà Nội của quân và dân Thủ đô gần 73 năm về trước, có lẽ chúng ta không thể không nhắc tới trận chiến ác liệt tại chợ Đồng Xuân, diễn ra ngày 14/2/1947. Đây là một trong những trận đánh tiêu biểu cho tinh thần “Quyết tử để Tổ quốc quyết sinh” của các chiến sĩ Trung đoàn Thủ đô, góp phần hoàn thành nhiệm vụ kìm chân địch và thực hiện cuộc rút quân thắng lợi ngày 18/2/1947. Trên địa bàn lịch sử ấy, ngày nay, cán bộ, chiến sĩ LLVT và nhân dân phường Đồng Xuân, quận Hoàn Kiếm đã không ngừng nỗ lực phấn đấu, chung sức xây dựng phường ngày càng phát triển, đời sống người dân thêm ấm no, hạnh phúc.
Dân quân Thường trực phường Đồng Xuân, quận Hoàn Kiếm trong giờ huấn luyện.
Trận đánh chợ Đồng Xuân năm 1947
Từ sau Tết Nguyên đán Đinh Hợi năm 1947, cuộc chiến đấu ở Liên khu I đi vào giai đoạn gay go quyết liệt nhất. Quân Pháp được tiếp viện thêm lực lượng, vũ khí đạn dược và phương tiện chiến tranh từ Hải Phòng lên với ý đồ đánh bật các đơn vị của ta ra khỏi các cửa ô và mở nhiều trận tiến công nhằm chiếm thêm từng khu vực, khép chặt vòng vây xung quanh Liên khu I, chia cắt Liên khu I ra từng mảnh nhỏ và cuối cùng tiêu diệt toàn bộ Trung đoàn Thủ đô. 5 giờ sáng ngày 14/2/1947, quân Pháp tập trung hỏa lực máy bay, đại bác dồn dập đánh phá khu vực chợ Đồng Xuân và vùng lân cận, kết hợp ném truyền đơn kêu gọi ta đầu hàng. Phối hợp một Tiểu đoàn lính Lê Dương mũ đỏ gồm 400 tên có 5 xe tăng dẫn đầu từ cầu Long Biên, phố Cửa Bắc và Cửa Đông tấn công vào khu chợ Đồng Xuân.
Lúc này, khu vực chợ Đồng Xuân do Tiểu đoàn 101 quyết tử, Trung đoàn Thủ đô sau 57 ngày đêm chốt giữ chỉ hơn 100 người, vũ khí chủ yếu là mìn, lựu đạn, dao, mã tấu và một số súng bộ binh song vẫn quyết tâm đánh lại quân Pháp, giữ vững các vị trí chiến đấu.
Cuộc chiến đấu diễn ra vô cùng quyết liệt. Quân Pháp dùng đại bác, đại liên, trung liên, súng cối bắn dọn đường, sau đó đưa xe tăng và bộ binh tràn vào nhằm cắt đứt liên lạc giữa các vị trí của ta với các chốt phòng thủ, rồi thọc sâu vào Sở Chỉ huy Trung đoàn và tiến tới làm chủ Hà Nội.
Song với tinh thần “Quyết tử để Tổ quốc quyết sinh”, toàn bộ lực lượng của Tiểu đoàn 101 đánh trả rất quyết liệt, đẩy lui nhiều đợt tiến công của địch trên các đường phố. Khi xe tăng Pháp tiến được vào chợ, cảm tử quân từ các quầy hàng chờ cho xe tăng đi qua, sau đó xung phong đánh giáp lá cà với bộ binh địch. Cuộc chiến đấu không cân sức diễn ra vô cùng ác liệt và kéo dài trong nhiều giờ đồng hồ, trước tinh thần chiến đấu oanh liệt của chiến sĩ Tiểu đoàn 101, ba xe bọc thép bị phá hủy, gần 200 tên địch đã bị tiêu diệt và bị thương; sau ba đợt tấn công, đến tối địch mới chiếm được dãy số chẵn phố Hàng Chiếu và Hàng Mã.
Ngay trong đêm 14/2/1947, Tiểu đoàn 101 được bổ sung thêm 20 đồng chí. Ban Chỉ huy Tiểu đoàn nhận định quân Pháp chiến đấu cả ngày, tinh thần mệt mỏi, chưa bám vững trận địa, địa hình không thuộc. Bộ đội ta tuy có khó khăn về đạn dược nhưng mới được chi viện, tinh thần chiến đấu càng đánh càng ngoan cường, dạn dày kinh nghiệm. Tiểu đoàn hạ quyết tâm tổ chức lực lượng phản kích ngay trong đêm.
22 giờ ngày 14/2/1947, hai trung đội đầy đủ vũ khí và nhiều chai xăng, lựu đạn buộc quanh mình, lợi dụng đêm tối tiến vào nhà địch trú quân. Các chiến sĩ do thông thuộc đường, ngõ đồng loạt nổ súng, quẳng lựu đạn làm lính Pháp hoảng hốt, kêu thét gọi cấp cứu. Bộ đội thừa thắng xông lên tiêu diệt nhiều tên địch. Bị tấn công bất ngờ, lại không dựa được vào xe tăng nên địch bị cô lập, phải rút chạy. Đến gần 1 giờ sáng, quân Pháp phải rút khỏi phố Hàng Chiếu, Hàng Gạo, chợ Đồng Xuân. Toàn trận địa trở lại nguyên vị trí ban đầu. Chiến thắng của Tiểu đoàn đảm bảo an toàn phía Bắc Liên khu và đóng vai trò quan trọng để Trung đoàn Thủ đô thực hiện cuộc rút quân khỏi Hà Nội, chuẩn bị cho cuộc kháng chiến trường kỳ. Trận chợ Đồng Xuân ngày 14/2/1947 là một trong những trận đánh lớn nhất ở Liên khu I trong 60 ngày đêm bảo vệ Thủ đô Hà Nội, để lại nhiều bài học kinh nghiệm về tác chiến phòng ngự trong thành phố của quân đội ta sau này.
Xây dựng phường Đồng Xuân ngày càng phát triển
Trước cổng chợ Đồng Xuân, phường Đồng Xuân bây giờ có bức phù điêu “Hà Nội mùa Đông năm 1946”. Dù mưa, gió và thời gian làm nhuốm màu song đó vẫn là dấu tích nhắc nhớ rõ nét nhất về một thời đạn bom, một thời hào hùng của quân và dân Thủ đô.
Trao đổi với chúng tôi, đồng chí Nguyễn Thị Bích Nga, Bí thư Đảng ủy kiêm Chính trị viên Ban CHQS phường Đồng Xuân chia sẻ: Để giáo dục truyền thống, nêu cao tinh thần tự lực, tự cường, qua đó, chung tay xây dựng phường ngày một phát triển, thời gian qua, chúng tôi tích cực giáo dục cho cán bộ, nhân dân, nhất là thế hệ trẻ trên địa bàn truyền thống đấu tranh anh dũng của lớp lớp thế hệ cha anh đi trước. Hằng năm, vào dịp kỷ niệm ngày diễn ra trận chiến đấu oanh liệt tại chợ Đồng Xuân, các ngày kỷ niệm lớn của Đảng, Nhà nước, chúng tôi thường tổ chức các đoàn dâng hương, tưởng niệm tại bức phù điêu “Hà Nội mùa Đông năm 1946” và Nhà bia liệt sỹ của phường. Cùng với đó, trong các kỳ sinh hoạt đảng bộ, chi bộ, chúng tôi đều tuyên truyền tới đảng viên, nhân dân trên địa bàn về truyền thống đấu tranh bất khuất của các thế hệ đi trước, nhất là những lão thành cách mạng trên địa bàn, từ đó, khơi dậy niềm tự hào, ý thức tự tôn dân tộc cho mọi cá nhân.
Đối với công tác quốc phòng, quân sự địa phương, song song với đẩy mạnh công tác tuyên truyền để mọi người dân thấy được quyền và nghĩa vụ của công dân trong chấp hành chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật Nhà nước; trong mỗi kỳ cuộc như tuyển quân, huấn luyện, hội thi, hội thao, chúng tôi còn huy động sự vào cuộc của tất cả các cấp uỷ chi bộ, ban, ngành, đoàn thể, tổ dân phố trên địa bàn, tạo ra sức mạnh tập thể trong thực hiện nhiệm vụ.
Từ những cách làm như vậy nên nhiều năm qua, phường luôn hoàn thành toàn diện các mặt công tác quốc phòng, quân sự địa phương. Tiểu đội dân quân thường trực của phường luôn phát huy được vai trò xung kích, đi đầu trong thực hiện nhiệm vụ. Nhiều năm liền, phường luôn hoàn thành 100% chỉ tiêu giao quân; tham gia hội thi, hội thao, liên tục trong tốp đầu của quận. Ban CHQS phường nhiều năm liên tục đạt Danh hiệu “Đơn vị Quyết thắng”.
Trần Hiền
