Ký sự Cuba: Nửa vòng trái đất rẽ tầng mây

“…Nửa vòng trái đất, rẽ tầng mây

Anh đến Cuba một sáng ngày
Nắng rực trời tơ và biển ngọc
Đào tươi một dải lụa đào bay…”

Bộ Các LLVT cách mạng Cuba  tiếp thân mật Đoàn công tác Bộ Tư lệnh Thủ đô Hà Nội.

Mỗi khi nhắc đến vần thơ quen thuộc trong tác phẩm Ra trận (năm 1972) của Tố Hữu cảm thụ về Cuba, hẳn những thế hệ sinh ra và lớn lên trong những năm kháng chiến chống Mỹ nói riêng, người dân Việt Nam nói chung mãi không thể nào quên. Không chỉ ấn tượng bởi vần thơ với hòn đảo Lửa, đảo Say, với sóng biển, rượu mật, bãi mía ngọt lịm của đất nước Cuba xinh đẹp, thấm đẫm tình anh em, người Việt Nam còn ghi nhớ hơn bao giờ hết câu nói bất hủ của Chủ tịch Fidel Castro: “Vì Việt Nam, Cuba sẵn sàng hiến dâng cả máu của mình”…Và điều đó đã được chứng minh, trường tồn theo mối quan hệ của hai nước Việt Nam-Cuba suốt chiều dài lịch sử.

Thăm Lữ đoàn Đặc công cơ động Cuba.

Nhân dịp Ha Labana chuẩn bị kỷ niệm 500 năm Ngày thành lập (1519-2019), nhận lời mời của Bộ Các Lực lượng vũ trang cách mạng Cuba, trung tuần tháng 11 năm 2019, Đoàn công tác của Bộ Tư lệnh Thủ đô Hà Nội, do Thiếu tướng Nguyễn Trọng Triển, Chính ủy Bộ Tư lệnh Thủ đô Hà Nội làm Trưởng đoàn đã có dịp sang thăm Cộng hòa Cuba. Tại đây, Đoàn không chỉ có những buổi làm việc ý nghĩa với Bộ Tư lệnh Quân khu Thủ đô La Habana, các đơn vị trực thuộc mà còn có thời gian cảm thụ sâu sắc hơn về đất và người tại hòn đảo xinh đẹp này-nơi mà những vần thơ Tố Hữu từng chạm tới “đáy sâu” của sự ngưỡng mộ: “Cuba đây, chói ngọn cờ hồng/ Cuba đạp sóng trùng dương tiến/ Oai hùng như chiến hạm Rạng Đông!”

Thăm Sư đoàn xe tăng UM1011 Cuba.

Cuba đất và người

Vượt nửa vòng trái đất, với hai nhịp bay (gần 13 giờ bay ở chặng Moskva-La Habana), mặc dù có chút thấm mệt nhưng khi phi hành đoàn của chiếc SU150 thông báo, chỉ còn ít phút là máy bay hạ cánh xuống sân bay quốc tế José Martí, Thủ đô La Habana, Cuba (thành phố được đánh giá đẹp nhất châu Mỹ), chúng tôi đều cảm thấy tỉnh táo lạ thường. Ai cũng muốn hướng ra cửa sổ với mong muốn từ bầu trời cao, trong xanh, có thể ngắm nhìn được một phần đất nước Cuba xa xôi nhưng thân thuộc. Mặc dù qua sách, báo, tôi từng biết đến quốc đảo Cuba nổi tiếng với những bãi biển xanh ngắt, rượu Rum, ly cocktail quyến rũ và điếu xì-gà tuyệt hảo… nhưng ngay cảm thụ đầu tiên về nơi này thì đó là sự yên bình, cảnh vật rất giống với làng quê Việt Nam. Trời ở đây trong vắt hòa với những tia nắng vàng óng ánh, nhảy nhót trong gió nhẹ khiến con người chợt cảm thấy thư thái và bình an đến lạ. 

Tặng quà Sư đoàn Xe tăng UM1011 Cuba.

Vừa đặt chân xuống sân bay, đại diện Bộ Các LLVT cách mạng Cuba, do Trung tướng Roberto Legrá Sotolongo, Phó Tổng Tham mưu trưởng, Cục trưởng Cục Tác chiến cùng các đồng chí trong Đoàn đã đón sẵn chúng tôi ở cửa. Những cái bắt tay rất chặt, sự chào mừng nồng hậu qua lời phiên dịch của Đại uý Lê Thanh Tùng, Trợ lý Phòng Mỹ-Úc-Phi, Cục Đối ngoại, chúng tôi đủ cảm nhận được sự hiếu khách, niềm vui từ phía bạn khi Đoàn sang thăm và làm việc tại đây.

Đi dọc tuyến đường trở về khách sạn Memories Miramar, ban đầu tôi không thấy có gì khác biệt lắm so với các vùng quê Việt Nam, từ khí hậu, tới  các con đường rộng rãi, khá sạch sẽ và thoáng đãng, được tỏa bóng mát bởi những hàng cọ, dừa tha thướt nhưng khi qua những con phố có những ngôi nhà xinh xắn, ngăn nắp song khá sơ sài và tương đối nhỏ, thỉnh thoảng là những cửa hàng mậu dịch bé xíu (bán hàng tem phiếu nhu yếu phẩm như thời bao cấp những năm 1986 ở Việt Nam) thì tôi thực sự thấy lạ lẫm. Ở đây còn nguyên nét đẹp nguyên sơ, chưa thương mại hoá.

Cùng với những chiếc xe buýt tương đối cũ, được chế thêm hai tầng để chở người dân, thỉnh thoảng chúng tôi còn bắt gặp những chiếc xe cổ tuyệt đẹp như: Chevrolet, Ford, Buick, Plymouth và Cadillac từ những năm 1940, 1950…, được trang trí màu sắc lộng lẫy vẫn bon bon trên đường thênh thang, lộng gió; rồi văn hóa xin đi nhờ của người dân nơi đây, hay chỉ cần nhìn đồng phục của học sinh là chúng ta có thể biết được các em thuộc bậc học nào… Qua lời giới thiệu của người đồng hành, người dân ở đây không có thói quen tưới hóa chất cho cây nên rau củ, quả tại Cuba đều bảo đảm ATTP. Đi sâu vào trung tâm Thủ đô, chúng ta có thể nhìn thấy nhiều tòa nhà có kiến trúc khá đẹp nhưng không được gia cố mà giữ nguyên trạng. Có lẽ chính điều đó tạo nên điểm nhấn cho nơi này; được Unesco công nhận là Di sản thế giới năm 1982.

Tìm hiểu và tiếp xúc với người dân Cuba, điều chúng tôi cảm thụ được nét đặc sắc của người dân nơi đây, đó là họ sôi nổi, khoẻ khoắn, nhiệt huyết và rất hiếu khách; phụ nữ Cuba (từ 13-18 tuổi) có thân hình rất đẹp; đặc biệt, nhiều người nói thành thạo hai thứ tiếng: Tây Ban Nha và Anh ngữ. Do bị Mỹ cấm vận từ năm 1962 (về thương mại, kinh tế, tài chính), đời sống người dân càng khó khăn: Thu nhập trung bình của người dân chỉ khoảng 20- 25$/tháng, bác sĩ thu nhập cao hơn là 30$/tháng; điện, nước sinh hoạt ở đây gần như miễn phí. Riêng xăng thì rất đắt, khoảng 1,3$/lít; phương tiện công cộng duy nhất là xe bus…

Mặc dù nhịp sống ở đây chậm, thanh bình, kinh tế của người dân còn khó khăn nhưng khi về đêm, âm nhạc và vũ đạo đường phố là những nét chấm phá độc đáo không thể thiếu trong văn hoá người La-tinh. Quốc đảo vùng Caribean nổi tiếng với những vũ khúc vui nhộn như: Chachacha, rumba, Salsa. Và quả thật họ nhảy rất đẹp. Chiêm ngưỡng những điệu nhảy bất tận được thể hiện bởi những người dân ở mọi lứa tuổi nơi này, tôi chỉ biết thốt lên: Chao ôi, thật tuyệt! và thầm biết ơn người đồng hành đã cho tôi được trải nghiệm về nét văn hóa thú vị này. Chính những vũ điệu âm nhạc đường phố mang tới niềm vui, sức mạnh tinh thần cho người Cuba, tạo nên nét đặc trưng, niềm tự hào của quốc gia này.

Một nét chấm phá nữa về Cuba, vốn là đảo ngọc giữa biển xanh Caribbean nên đi dọc tuyến đường tại Thủ đô La Habana, ta dễ dàng bắt gặp màu ngọc bích và sóng biển (con đường ở đây được sử dụng trong phim bom tấn Fast & Furious 8). Trước đây, do Havana hay bị cướp biển tấn công nên hệ thống thành lũy ở đây khá kiên cố-dấu vết còn rất rõ cho tới bây giờ. Tường thành ở khu phố cổ sau này bị đập phá trong quá trình mở rộng thành phố nhưng ngoài Vịnh, pháo đài, thành lũy vẫn còn nguyên vẹn, chạy dọc bờ biển. Nếu muốn chiêm ngưỡng những khẩu thần công lớn, du khách chỉ cần qua đường hầm vượt biển là có thể thoả niềm mong ước.

Tình đoàn kết ngày càng thắt chặt

Tôi từng xem rất nhiều hình ảnh, thước phim tài liệu về chiến tranh Việt Nam nhưng khi xem phóng sự dài 6 phút được dàn dựng rất công phu về chiến tranh Việt Nam và tình cảm của Chủ tịch Fidel Castro cũng như người dân Cuba dành cho Việt Nam trong buổi Lãnh đạo Bộ Các LLVT Cách mạng Cuba tiếp Đoàn, tại Nhà khách Hội đồng Nhà nước “Ei Laguito”, chúng tôi đã thực sự xúc động.

Đã 59 năm trôi qua, dù tình hình thế giới có nhiều thách thức, thăng trầm, song mối quan hệ đoàn kết, anh em giữa Việt Nam-Cuba do hai nhà lãnh đạo Fidel Castro và Chủ tịch Hồ Chí Minh đặt nền móng ngày càng được củng cố, gắn bó khăng khít trên nhiều lĩnh vực. Ngay sau khi Cách mạng Cuba giành thắng lợi, Cuba là nước đầu tiên thành lập Ủy ban đoàn kết với Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam. Trong suốt thời kỳ chiến tranh, cũng như sau khi cách mạng Việt Nam giành thắng lợi năm 1975, Cuba luôn ủng hộ Việt Nam cả về vật chất và tinh thần.

Trong cuộc mít tinh ngày 21/2/1979, Chủ tịch Fidel đã từng có bài phát biểu đầy ắp tình yêu dành cho Việt Nam, trong đó có đoạn: “Các lực lượng tiến bộ, các dân tộc trên thế giới cần phải chung tay để ngăn chặn cuộc phiêu lưu quân sự, để hạn chế sự nguy hiểm này, để kiềm chế sự điên rồ này vì cả thế giới có thể sẽ bị cuốn vào… Việt Nam không thể bị hủy diệt như thế, trong im lặng. Điều đó là không thể!”. Với mong muốn, quan hệ chính trị và hợp tác kinh tế ngày càng tốt đẹp, Lãnh đạo cấp cao hai Đảng và Nhà nước, Chính phủ, các bộ, ngành, các lĩnh vực vẫn thường xuyên thực hiện chuyến thăm lẫn nhau, tăng cường sự hiểu biết, góp phần thúc đẩy quan hệ song phương ngày càng gắn bó mật thiết, hiệu quả… Có lẽ cũng bởi lý do như vậy nên khi Đoàn công tác của Bộ Tư lệnh đến thăm và làm việc với Quân khu Thủ đô La Habana, trực tiếp Lãnh đạo Bộ Các LLVT Cánh mạng Cuba đã mời cơm, đón tiếp Đoàn với tinh thần trọng thị, tình cảm.

Cùng với đó, những ngày tại đây, Đoàn đã trao đổi kinh nghiệm công tác chuyên ngành bảo vệ các mục tiêu trọng yếu, bảo vệ an toàn các sự kiện lớn trong nước và quốc tế diễn ra trên địa bàn Thủ đô mỗi nước; kinh nghiệm quý trong bảo quản, bảo dưỡng trang bị, vũ khí; thăm, làm việc với Quân khu Thủ đô La Habana, Tập đoàn quân miền Tây, Lữ đoàn Đặc công cơ động, Sư đoàn xe tăng UM1011…

Chia tay Cuba một ngày nắng đẹp, bãi biển với dòng nước màu xanh ngắt chạy dọc đường phố; những khu phố nhộn nhịp về đêm, với điệu nhảy Salsa sôi động; chiếc xe cổ sắc màu thướt tha trên con đường xanh mát… tất cả đều là những ký ức thật đẹp đối với chúng tôi nhưng hơn tất cả, tình cảm chân thành mà nồng ấm của những đồng chí lãnh đạo, cán bộ, chiến sĩ thuộc LLVT Cách mạng Cuba và người dân nơi đây sẽ luôn còn đó-trong tim chúng tôi, để rồi dù có xa, chúng tôi sẽ mãi…nhớ về.

Trần Hiền