Dự thảo văn kiện Đại hội 14 của Đảng: Bảo vệ môi trường là nhiệm vụ trung tâm

QPTĐ-Lần đầu tiên, bảo vệ môi trường được đặt ngang hàng với phát triển kinh tế-xã hội, là nhiệm vụ trung tâm. Việc bổ sung bảo vệ môi trường cùng với phát triển kinh tế-xã hội là nhiệm vụ trung tâm thể hiện rõ tư duy chiến lược mới của Đảng về phát triển bền vững.  Đây là một bước phát triển lý luận có tính chiến lược, phản ánh nhận thức mới, toàn diện và sâu sắc của Đảng ta về phát triển bền vững trong thời kỳ mới.

Quan điểm nhất quán của Đảng về bảo vệ môi trường

Phát triển bền vững là phát triển đáp ứng được nhu cầu của hiện tại mà không làm tổn hại đến khi đáp ứng nhu cầu đó của các thế hệ tương lai trên cơ sở kết hợp chặt chẽ, hài hòa giữa tăng trưởng kinh tế, bảo đảm tiến bộ xã hội và bảo vệ môi trường. Theo khái niệm trên thì bảo vệ môi trường chính là một trong ba trụ cột của phát triển bền vững. 

Đối với Việt Nam, Đảng và Nhà nước luôn nhất quán quan điểm, phát triển kinh tế phải hài hòa với thiên nhiên, không đánh đổi môi trường lấy tăng trưởng kinh tế. Trong Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội năm 1991 và các nhiệm kỳ Đại hội từ VII đến XIII, vấn đề môi trường thường xuyên được đề cập. 

Đại hội lần thứ XIII của Đảng xác định: “Chủ động thích ứng có hiệu quả với biến đổi khí hậu, phòng, chống và giảm nhẹ thiên tai, dịch bệnh; quản lý, khai thác, sử dụng hợp lý, tiết kiệm, hiệu quả và bền vững tài nguyên; lấy bảo vệ môi trường sống và sức khỏe nhân dân làm mục tiêu hàng đầu; kiên quyết loại bỏ những dự án gây ô nhiễm môi trường, bảo đảm chất lượng môi trường sống, bảo vệ đa dạng sinh học và hệ sinh thái; xây dựng nền kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, thân thiện với môi trường”.

Chiến lược phát triển kinh tế-xã hội 10 năm 2021-2030 của đất nước xác định rõ các chỉ tiêu về môi trường: “Tỷ lệ che phủ rừng ổn định ở mức 42%; tỷ lệ xử lý và tái sử dụng nước thải ra môi trường lưu vực các sông đạt trên 70%; giảm 9% lượng phát thải khí nhà kính; 100% các cơ sở sản xuất kinh doanh đạt quy chuẩn về môi trường; tăng diện tích các khu bảo tồn biển, ven biển đạt 3-5% diện tích tự nhiên vùng biển quốc gia”.

Định hướng các chỉ tiêu chủ yếu về phát triển kinh tế-xã hội 5 năm 2021-2025, chỉ tiêu về môi trường, Nghị quyết Đại hội XIII xác định: “Đến năm 2025, tỉ lệ sử dụng nước sạch, nước hợp vệ sinh của dân cư thành thị là 95-100%, nông thôn là 93-95%; tỉ lệ thu gom và xử lý chất thải rắn sinh hoạt đô thị bảo đảm tiêu chuẩn, quy chuẩn đạt 90%; tỉ lệ khu công nghiệp, khu chế xuất đang hoạt động có hệ thống xử lý nước thải tập trung đạt tiêu chuẩn môi trường là 92%; tỉ lệ cơ sở gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng được xử lý đạt 100%; giữ tỉ lệ che phủ rừng ổn định 42%”.

Như vậy, Đảng luôn xác định, bảo vệ môi trường là điều kiện, nền tảng, yếu tố trung tâm, tiên quyết cho phát triển kinh tế-xã hội bền vững. Phát triển kinh tế phải hài hòa với thiên nhiên, kiên quyết không đánh đổi môi trường lấy tăng trưởng kinh tế.

Đặt môi trường là trung tâm chiến lược quốc gia

Dự thảo Báo cáo chính trị trình Đại hội XIV của Đảng có một điểm mới đặc biệt quan trọng, đó là việc bổ sung bảo vệ môi trường cùng với phát triển kinh tế-xã hội là nhiệm vụ trung tâm. Đây là một bước phát triển lý luận có tính chiến lược, phản ánh nhận thức mới, toàn diện và sâu sắc của Đảng ta về phát triển bền vững trong thời kỳ mới. Bảo vệ môi trường là một trụ cột ngang hàng với phát triển kinh tế và xã hội, là một cam kết chiến lược trong việc xây dựng một Việt Nam phát triển nhanh và bền vững. Điều này có nghĩa là mọi chính sách phát triển phải được xem xét trên cơ sở hài hòa với môi trường, đảm bảo tăng trưởng không đánh đổi sinh thái và lợi ích ngắn hạn. 

Có thể nói, trước dự thảo văn kiện Đại hội XIV, vấn đề môi trường thường được đề cập như một nguyên tắc định hướng. Môi trường rất quan trọng nhưng luôn xếp sau việc thúc đẩy kinh tế. Nói cách khác, trọng tâm vẫn nghiêng về tăng trưởng, còn bảo vệ môi trường chỉ là “nhiệm vụ đính kèm”, chưa được xác định là nhiệm vụ trung tâm trong mỗi bước đi, trong từng chính sách phát triển. 

Với việc bổ sung “bảo vệ môi trường cùng với phát triển kinh tế-xã hội là nhiệm vụ trung tâm”, Đảng ta xác định bảo vệ môi trường là trụ cột để xác lập mô hình tăng trưởng mới. Điều này đồng nghĩa với việc không đánh đổi lợi ích ngắn hạn để bảo đảm lợi ích dài hạn cho quốc gia và các thế hệ tương lai.

Còn trên bình diện quốc tế, Việt Nam đã cam kết và nỗ lực thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững. Việt Nam cũng cam kết đạt mức phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050. Cam kết này thể hiện rõ trách nhiệm quốc tế và tầm nhìn chiến lược của nước ta trong ứng phó với biến đổi khí hậu, hướng tới phát triển bền vững cho các thế hệ tương lai. Điều này cho thấy Việt Nam không chỉ hội nhập về kinh tế mà còn hội nhập về tư duy phát triển; trong đó sự phát triển phải bảo đảm “tự nhiên không bị hủy hoại, con người không bị bỏ lại phía sau".

Bảo vệ môi trường, khi được đặt ở vị trí trung tâm, chính là bảo vệ sự sinh tồn của dân tộc, nền tảng cho sự phát triển bền vững và hạnh phúc của nhân dân. Điều này đánh dấu một tư duy phát triển mới-tư duy của kỷ nguyên xanh, nơi phát triển và thiên nhiên không còn đối lập mà hòa làm một. Đó là nghệ thuật sống hài hòa với tự nhiên, vì lợi ích con người và một tương lai bền vững cho đất nước.

Minh Thắng