Báo chí Quân đội với sự nghiệp cách mạng vẻ vang
QPTĐ-Báo chí cách mạng là một vũ khí đấu tranh tư tưởng lợi hại, có một vị trí đặc biệt trong giáo dục, tuyên truyền và đấu tranh cách mạng. Đảng ta và lãnh tụ Hồ Chí Minh từ khi vận động thành lập Đảng, đã nắm chắc thứ vũ khí này, vận dụng và phát huy triệt để trong mọi điều kiện, lúc hoạt động bí mật cũng như lúc công khai. Trong đó, báo chí Quân đội đóng góp không nhỏ trong công tác tuyên truyền, vận động cách mạng, cổ vũ toàn quân, toàn dân hăng hái thi đua trên các mặt trận.
Khoảng 1 tuần sau khi “Đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân” đánh thắng hai trận Phai Khắt và Nà Ngần, cuối tháng 12/1944, tờ “Tiếng súng reo” đến tay cán bộ, chiến sĩ Đội. Tờ đăng bài tường thuật về buổi thành lập Đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân, đăng Chỉ thị của Bác Hồ nói về nhiệm vụ và tiền đồ của “Đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân” và “10 lời thề danh dự” của Đội; đăng tin vắn tắt về tình hình trong nước và thế giới, về nhiệm vụ cách mạng nói chung, của “Đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân” và các đội tự vệ, du kích nói riêng. Đặc biệt, tờ “Tiếng súng reo” đã phản ánh những hoạt động quân sự đầu tiên của Đội ra quân đánh thắng hai trận đầu, tiêu diệt hai đồn Phai Khắt và Nà Ngần, giới thiệu những kinh nghiệm chiến đấu bước đầu của Đội qua hai trận đánh này.
Sau Hội nghị quân sự cách mạng Bắc Kỳ (15/4/1945), Đảng ta chủ trương thống nhất “Đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân” và “Cứu quốc quân” cùng các tổ chức vũ trang khác thành “Việt Nam giải phóng quân”. Cùng với việc thống nhất lực lượng, việc xuất bản một tờ báo làm cơ quan ngôn luận chính thức của toàn thể lực lượng vũ trang cách mạng được Hội nghị nhất trí thông qua.
Sau một thời gian ngắn chuẩn bị các công việc về tổ chức và in ấn, ngày 5/8/1945, số 1 Báo Quân Giải phóng ra đời tại chiến khu Việt Bắc. Đây là tờ báo chính thức đầu tiên của các lực lượng vũ trang thống nhất, báo do đồng chí Võ Nguyên Giáp-Tư lệnh lâm thời “Việt Nam giải phóng quân” trực tiếp phụ trách. Về đối tượng tuyên truyền, giáo dục của báo không chỉ là lực lượng quân giải phóng, mà còn là đông đảo quần chúng cách mạng. Sự ra đời của tờ báo này đã góp phần củng cố và mở rộng bộ đội, hô hào toàn dân ủng hộ Quân giải phóng, kêu gọi quân dân nhất trí giết giặc…
Cuối tháng 8/1945, dưới danh nghĩa quân đồng minh, hai mươi vạn quân Tưởng Giới Thạch kéo vào nước ta giải giáp quân Nhật. Khi chúng trên đường kéo vào Hà Nội, Bác Hồ đã chỉ thị về việc đổi tên báo. Thực hiện chỉ thị của Người, Báo Quân giải phóng được đổi thành Báo Chiến thắng. Ngày 30/5/1946, trước tình hình mới, bên cạnh tờ Chiến thắng, Đảng ta xuất bản thêm tờ Báo Sao Vàng-cơ quan tuyên truyền và huấn luyện binh sĩ. Nhiệm vụ của báo là vạch rõ nhiệm vụ của cách mạng Việt Nam trước mắt, đưa tin về hoạt động chiến đấu, phục vụ chiến đấu, xây dựng lực lượng vũ trang của ta, đăng tải các bài viết vạch rõ âm mưu, thủ đoạn chống phá của thực dân Pháp và Việt Nam Quốc dân đảng đối với cách mạng nước ta, kêu gọi toàn quân, toàn dân đoàn kết hơn nữa kiên quyết trừng trị bọn phản cách mạng…
Trong những ngày hừng hực khí thế chuẩn bị chiến đấu với thực dân Pháp (đầu tháng 12/1946), Báo Sao Vàng đã kịp thời phổ biến chủ trương của Đảng và Hồ Chủ tịch về toàn quốc kháng chiến, phản ánh khí thế chiến đấu của tự vệ khắp các địa phương trong cả nước. Đồng thời, có bài viết phê bình thái độ tráo trở, ngang ngược của giới hiếu chiến trong Chính phủ Pháp…
Từ ngày 14 đến 16/2/1947, Trung ương Quân ủy triệu tập Hội nghị Chính trị viên toàn quốc lần thứ nhất để bàn về công tác lãnh đạo chính trị trong quân đội. Tại hội nghị này, Trung ương Quân ủy đề ra chủ trương cần sớm xuất bản một tờ báo mới của lực lượng vũ trang nhằm kịp thời tuyên truyền cổ vũ tin chiến thắng; góp phần làm tốt hơn nữa nhiệm vụ giáo dục chính trị trong toàn quân. Hội nghị đã quyết định lấy tên tờ báo mới của lực lượng vũ trang là Báo Vệ Quốc quân (trên cơ sở hợp nhất cán bộ, phóng viên của Báo Sao Vàng và Báo Chiến thắng) (xuất bản số đầu tiên ngày 10/3/1947). Sau khi ra đời, tờ Vệ Quốc quân đã bám sát hoạt động chiến đấu của lực lượng vũ trang, đăng tải nhiều tin, bài phản ánh và ca ngợi tinh thần chiến đấu dũng cảm, ngoan cường, mưu trí của quân và dân ta; chỉ rõ những nhiệm vụ chiến lược của cách mạng trong thời kỳ mới…
Tháng 3/1948, Trung ương Quân ủy và Bộ Tổng chỉ huy quyết định bên cạnh tờ Báo Vệ Quốc quân (dành cho bộ đội chủ lực) cần có một tờ báo khác dành riêng cho bộ đội địa phương và dân quân du kích. Tờ báo này được lấy tên là Quân du kích. Ngày 1/4/1948, tờ xuất bản số báo đầu tiên. Cũng vào thời gian này, Cục Chính trị chỉ đạo cơ quan chính trị các liên khu ra các tờ báo đều lấy tên là Vệ Quốc quân-tờ báo của lực lượng vũ trang Việt Nam, nhưng ghi rõ là thuộc chi nhánh liên khu.
Dù bận rất nhiều công việc, Chủ tịch Hồ Chí Minh vẫn theo dõi từng bước đi của Báo Vệ Quốc quân. Người dành nhiều thời gian góp ý cụ thể về những ưu điểm, khuyết điểm của báo. Người đặc biệt căn dặn các bài viết phải giản dị, dễ hiểu, tránh lối viết dài dòng, ít thông tin; báo cần tuyên truyền đầy đủ, kịp thời các chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng, quân đội, song phải hết sức giữ gìn bí mật quân sự, bí mật Nhà nước. Tờ báo phải đi sát với sự sinh hoạt và phát triển của Vệ Quốc quân, là người bạn thân thiết của chiến sĩ Vệ Quốc quân…
Tháng 7/1950, trước yêu cầu mới của kháng chiến, Bộ Tổng Tư lệnh quyết định sáp nhập tờ Vệ Quốc quân và Quân du kích thành tờ Quân đội nhân dân. Từ buổi hợp nhất cho đến khi ngọn cờ quyết chiến quyết thắng của Quân đội ta tung bay trên nóc hầm Đờ Cát, làm nên Chiến thắng Điện Biên Phủ “lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu”, báo Quân đội nhân dân đã theo sát bước chân người chiến sĩ đi trọn 8 chiến dịch lớn, nhỏ. Cùng hệ thống báo chí của các đại đoàn, trung đoàn…Báo Quân đội nhân dân đã đóng vai trò nòng cốt hình thành nên một “binh chủng báo chí đặc biệt của Quân đội ta”, góp phần vào chiến thắng chung của các chiến dịch, kết thúc cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp trường kỳ, đầy gian khổ, hy sinh.
Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, những người làm báo quân đội đã phản ánh được toàn diện diễn biến của cuộc kháng chiến vĩ đại của dân tộc ta, kịp thời tuyên truyền sâu rộng quan điểm, chủ trương, đường lối của Đảng, của Tổng Quân ủy, cổ vũ toàn Đảng, toàn dân, toàn quân thực hiện hai nhiệm vụ chiến lược xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc và đấu tranh giải phóng miền Nam, thống nhất nước nhà. Nhiều bài báo, bức ảnh trong giai đoạn này đã đoạt được những giải thưởng báo chí lớn trong nước và quốc tế. Vượt qua thử thách ác liệt của chiến tranh, cán bộ báo chí quân đội ngày càng trưởng thành, đóng góp tích cực đánh thắng giặc Mỹ xâm lược, giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước, non sông thu về một mối.
Tại Hội nghị tổng kết hoạt động trọng điểm về văn hóa, văn học nghệ thuật, báo chí Quân đội giai đoạn 2021-2025 do Tổng cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam tổ chức sáng 15/4/2025, Trung tướng Trương Thiên Tô, Phó chủ nhiệm Tổng cục Chính trị khẳng định: Các hoạt động trọng điểm về văn hóa, văn học nghệ thuật, báo chí Quân đội giai đoạn qua đã tinh lọc, lưu giữ, trao truyền những nét căn bản nhất, tiêu biểu nhất về phẩm chất, hình ảnh, hình tượng Bộ đội Cụ Hồ trong các cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc, bảo vệ Tổ quốc, trong thực hiện nghĩa vụ quốc tế cao cả cũng như trong thời bình xây dựng, phát triển đất nước. Những tác phẩm văn học nghệ thuật về đề tài lực lượng vũ trang, chiến tranh cách mạng, các tác phẩm báo chí Quân đội trong các hoạt động trọng điểm đã góp phần nâng cao đời sống văn hóa, tinh thần của bộ đội, giáo dục, bồi đắp, xây dựng niềm tin, bản lĩnh cho cán bộ, chiến sĩ, nhất là thế hệ trẻ; đồng thời góp phần củng cố, xây dựng, phát triển các hoạt động đối ngoại quốc phòng, đấu tranh bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, chống các quan điểm sai trái, thù địch, giữ vững trận địa tư tưởng của Đảng trong quân đội.
Trước yêu cầu, nhiệm vụ mới của cách mạng Việt Nam và nhiệm vụ xây dựng Quân đội tinh, gọn, mạnh vững bước tiến vào Kỷ nguyên mới-Kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, báo chí Quân đội tiếp tục sứ mệnh cao cả của mình, là tiếng nói của nhân dân và lực lượng vũ trang, phản ánh sinh động hoạt động quân sự, quốc phòng, lan tỏa phẩm chất tốt đẹp của Bộ đội Cụ Hồ. Những nhà báo chiến sĩ luôn gương mẫu đi đầu, “tâm sáng, lòng trong, bút sắc” để thực sự là những chiến sĩ cách mạng trên mặt trận văn hóa, tư tưởng.
Đức Trọng
